Planując wyjazd w Tatry najczęściej odwiedzamy Krupówki, Morskie Oko, Gubałówkę, Kasprowy Wierch czy Giewont. Większość z nas zapomina, że w mieście tym przy ul. Kościeliskiej znajduje się stary XIX-wieczny cmentarz, którego nie sposób nie zauważyć, a grzechem byłoby go ominąć.
Nazwa Cmentarza Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku wywodzi się od nazwiska darczyńcy ziemi (Jana Pęksy) oraz od słowa „brzyzek”, które w gwarze góralskiej oznacza urwisko, skrawek gruntu czyjejś posiadłości. Powstał około roku 1850 i był pierwszym cmentarzem w Zakopanem, na którym od 1920 roku chowano już tylko ludzi zasłużonych dla miasta i Podhala.
Wyjątkowe miejsce i regionalny zabytek
Jeśli myślimy o krótkim urlopie w Tatrach, warto zarezerwować apartamenty i odwiedzić Zakopane. W centrum miasta, w pobliżu dolnej stacji kolejki na Gubałówkę, obok drewnianego zabytkowego kościółka pw. Matki Bożej Częstochowskiej (dawniej św. Klemensa)znajduje się Stary Cmentarz. Otoczony jest kamiennym murem, który od ulicy oddziela około 500 grobów, z czego połowa to mogiły wybitnych i znanych osób. Obok bramy głównej umieszczone są dwie tablice – na jednej z nich widnieje motto:
„Ojczyzna to ziemia i groby.
Narody tracąc pamięć, tracą życie.
Zakopane pamięta.”
Cmentarz na Pęksowym Brzyzku jest wyjątkowy nie tylko ze względu na to, że spoczywają tu pisarze, muzycy, rzeźbiarze, sportowcy czy ratownicy górscy. Miejsce to w 1931 roku włączone zostało w poczet zabytków narodowych i nie ma w tym nic dziwnego, ponieważ każdy z nagrobków jest niepowtarzalnym dziełem sztuki, wykonanym w góralskim stylu z przeróżnych materiałów: drewna, metalu, kamienia czy szkła. Większość z nich stworzona została przez regionalnych artystów: Władysława Hasiora, Michała Gąsienicę Szostaka czy Antoniego Rząsę i zawiera elementy nawiązujące do życia i działalności pochowanych tu osób.
Pamięć o niezwykłych ludziach trwa wiecznie
Odwiedzając najstarszą nekropolię w Zakopanem warto poświęcić dłuższą chwilę by obejrzeć wszystkie groby i kapliczki. Spoczywają tutaj nie tylko mieszkańcy miasta, ale także Ci emocjonalnie z nim związani, znani i całkiem zwyczajni, zasłużeni dla Podhala i całego kraju.
Na samym początku cmentarza, przez środek którego prowadzi kamienna alejka, znajduje się grób proboszcza Stolarczyka, z inicjatywy którego powstało to miejsce. Obok pochowany został dyrektor Muzeum Tatrzańskiego i jego współtwórcy. W centralnej części Cmentarza na Pęksowym Brzyzku dostrzec można grobowce wybitnych osób związanych z Tatrami: Władysława Orkana, Karola Stryjeńskiego, Stanisława Witkiewicza i Kazimierza Tetmajera. Ich prochy zostały przeniesione do Zakopanego z różnych zakątków Polski i Europy.
Na zabytkowym cmentarzu spoczywają lekarze (m.in. dr T. Chałubiński), zakopiańscy artyści (W. Hasior, A. Kenar, A. Rząsa, K. Makuszyński), sportowcy (m.in. słynny skoczek narciarski S. Marusarz), taternicy i ratownicy górscy (M. Sieczka, J. Krzeptowski, J. Długosz, S. Gąsienica-Byrcyn). Znajduje się tutaj wiele symbolicznych mogił wzniesionych ku pamięci np. pomnik ofiar carskiego terroru z 1861 roku, mogiła B. Czecha czy generała M. Zaruskiego.
Wynajmij apartamenty – odwiedź „Zakopane centrum” i niezwykły cmentarz
Jeśli kiedykolwiek postanowisz przyjechać do siedziby powiatu tatrzańskiego, zarezerwuj sobie więcej czasu. Znajdź apartamenty w centrum i stąd rozpocznij zwiedzanie. Zakopane to miasto pełne tajemniczych i niezwykłych miejsc, czego doskonałym przykładem jest Stary Cmentarz.Różni się on od innych nekropolii i pewnie dlatego robi na turystach tak duże wrażenie.
Przede wszystkim nie jest ponury i szary. Zamiast jednakowych zimnych granitowych płyt podziwiać można tu małe dzieła sztuki, ustawione w rzędach między drzewami. Stanowią one hołd dla ludzi, o których się nie zapomina. Nie odczuwa się tutaj przygnębienia czy smutku, ale raczej zachwyt, podziw i szacunek dla osób, które żyją w sercach mieszkańców Podhala.
W Zakopanem jest jeszcze kilka podobnych miejsc. By do nich wszystkich trafić, najlepiej porozmawiać z góralami lub osobami, które od lat wynajmują apartamenty w Tatrach. Dzięki nim będzie można nie tylko zwiedzić ciekawe okolice, ale też dowiedzieć się o nich wielu interesujących rzeczy.
Autor: visitzakopane.pl
