MACEDONIA
Nazwa konstytucyjna: Republika Macedonii
Oficjalna nazwa używana na forum organizacji międzynarodowych: Former Yugoslavia Republic of Macedonia (Była Jugosłowiańska Republika Macedonii)
Stolica: Skopje
Waluta: denar macedoński (MKD)
Języki urzędowe: macedoński, albański (w praktyce w gminach, w których Albańczycy stanowią minimum 25% ludności). Inne języki: serbski, turecki, angielski, niemiecki
WIZA, PRZEPISY WJAZDOWE
Obywatele RP nie potrzebują wiz przy pobytach nie przekraczających 90 dni (w okresie 180 dni) oraz na przejazd Obywatele polscy nie potrzebują wiz przy pobytach nie przekraczających 90 dni (w okresie pół roku) oraz na przejazd tranzytem. Od 2008 r. granicę Macedonii można przekraczać na podstawie ważnego paszportu lub dowodu osobistego (brak paszportu może jednak utrudnić załatwienie niektórych spraw, jak np. zameldowanie w hotelu, wypożyczenie samochodu, korzystanie z usług bankowych, itp). Macedonia zniosła wymóg posiadania ubezpieczenia podróżnego przez obywateli UE. Podczas podróży samochodem wymagane jest ubezpieczenie ważne na terenie Macedonii, najlepiej jest to tzw. zielona karta. W razie jej braku istnieje możliwość wykupienia polisy (ważnej tylko na Macedonię) na przejściu granicznym. Jednak punkty sprzedaży tych ubezpieczeń czynne są jedynie w określonych godzinach i znajdują się tylko na głównych przejściach granicznych, dlatego najlepiej zaopatrzyć się w takie ubezpieczenie przed wyjazdem z kraju. Przy wjeździe do Macedonii na podstawie dowodu osobistego należy żądać od macedońskiej policji granicznej stosownego blankietu z pieczątką , graniczną potwierdzającą wjazd, ponieważ macedońskie służby graniczne mogą zażądać okazania tego blankietu przy wyjeździe. Poza tym należy pamiętać, że nie wszystkie państwa sąsiadujące z Macedonią dopuszczają przekraczanie granic na podstawie dowodu osobistego. Osoby nieletnie podróżujące bez rodziców powinny mieć stosowną zgodę opiekunów prawnych na podróżowanie pod opieką osób trzecich. W przypadku, gdy osoba nieletnia podróżuje w towarzystwie jednego z rodziców, wówczas policja graniczna może zażądać pisemnej zgody drugiego rodzica.
PRZEPISY CELNE
Przepisy celne nie odbiegają od norm międzynarodowych. Jednak macedońscy celnicy zwykle drobiazgowo sprawdzają ich przestrzeganie, szczególnie w zakresie wwozu lub wywozu niektórych dóbr, w tym przedmiotów uznanych za wartościowe lub o znaczeniu historycznym. Surowo karane są próby wwozu, wywozu wszelkiego rodzaju narkotyków i środków halucynogennych. Gdy celem przyjazdu jest pobyt turystyczny lub przejazd tranzytem, można wwozić jedynie towary na potrzeby osobiste. Należy zadeklarować wwóz bądź wywóz kwot wyższych niż 2000 EUR. Przy wywozie pieniędzy, służby celne mogą zażądać udokumentowania ich pochodzenia. Praktycznie nie ma możliwości uzyskania zwrotu podatku VAT za zakupione w Macedonii towary.
PRZEPISY PRAWNE
Za próby przemytu i posiadanie wszelkiego rodzaju narkotyków i środków halucynogennych oraz handel nimi grożą surowe kary, a osoby skazane za takie przestępstwo nie mogą liczyć na odbywanie wyroku w polskim więzieniu. Obowiązują też rygorystyczne przepisy dotyczące porządku publicznego. Mandat karny za nieposiadanie przy sobie dowodu osobistego lub paszportu wynosi ok. 30 EUR. Spożywanie alkoholu w miejscu publicznym jest zabronione. Obowiązuje zakaz sprzedaży alkoholu nieletnim oraz zakaz sprzedaży alkoholu (w tym piwa) w sklepach w godz. 19:00 do 6:00 (w okresie letnim w godzinach 21:00-6:00). Zakaz ten nie dotyczy sprzedaży alkoholu w lokalach gastronomicznych.
MELDUNEK
Jeżeli pobyt w Macedonii przekracza 24 godziny, należy dopełnić obowiązku meldunkowego. W przypadku noclegów organizowanych we własnym zakresie meldunku dokonuje się w najbliższym (właściwym terytorialnie) posterunku policji (mac. policiska stanica). W przypadku wizyt prywatnych, teoretycznie obowiązek meldunkowy spoczywa na osobie goszczącej. W innych sytuacjach obowiązek ten ciąży na właścicielu hotelu, pensjonatu, kempingu lub kwatery (w ciągu 12 godzin od przybycia cudzoziemca). Należy bezwzględnie zachować potwierdzenie dokonania meldunku, ponieważ konsekwencje jego nieposiadania spadają zwykle na cudzoziemca i są rygorystycznie penalizowane przez macedońskie służby graniczne i organy ścigania. Karą jest grzywna w wysokości 100-500 Euro wraz z dwuletnim zakazem wjazdu do Macedonii.
SZCZEPIENIA, SŁUŻBA ZDROWIA
Od turystów z krajów europejskich nie wymaga się obowiązkowych szczepień. W Macedonii nie występują zagrożenia sanitarno-epidemiologiczne odbiegające od zagrożeń powszechnie obecnych w Europie. Infekcje wirusowe są groźne jesienią i wiosną. Aktualne informacje o epidemiach chorób zakaźnych dostępne są na stronie internetowej Światowej Organizacji Zdrowia (WHO): www.who.int. Zaleca się picie wyłącznie wody przegotowanej lub butelkowanej. Żywność najlepiej kupować w sprawdzonych miejscach. Obywatele Polscy posiadający kartę ubezpieczenia zdrowotnego mogą korzystać nieodpłatnie z państwowej służby zdrowia. (na zasadach wzajemności). W przypadku jej braku, zostanie pobrana opłata. Koszt wizyty lekarskiej to minimum 10 Euro. Wyposażenie szpitali i klinik państwowych nie zawsze spełnia standardy UE. Jednak poza siecią placówek państwowych, funkcjonują przychodnie i kliniki prywatne, gdzie zarówno standard jak i opłaty są zbliżone do europejskich. Dostęp do leczenia specjalistycznego może być utrudniony poza stolicą kraju.
INFORMACJE DLA KIEROWCÓW
Polskie prawo jazdy jest honorowane, jednak w przypadku pobytów przekraczających 3 miesiące, wymagane jest posługiwanie się międzynarodowym prawem jazdy. Jeśli pobyt trwa dłużej niż 6 miesięcy, należy prawo jazdy obowiązkowo wymienić je na macedońskie (procedura trwa ok. 1 miesiąca). Jeśli podróżujący samochodem nie jest jego właścicielem, powinien mieć stosowne pełnomocnictwo do użytkowania pojazdu. Brak pełnomocnictwa może skutkować dotkliwymi sankcjami (możliwe jest nawet zatrzymanie pojazdu przez policję). Autostrady są płatne. Opłata za przejazd przyjmowana jest wyłącznie w walucie miejscowej. Ceny paliw (benzyna bezołowiowa, olej napędowy, autogaz) nie odbiegają znacząco od polskich. Ogólny stan autostrad i głównych dróg jest dobry, niemniej drogi lokalne są często zaniedbane i słabo oznakowane. Na drogach wiodących przez góry kierowcy mogą natrafić na znajdujące się na drodze kamienie, odłamki skalne, martwe zwierzęta, zgubiony ładunek, pozostawione pojazdy. Jest to szczególnie niebezpieczne na ostrych zakrętach, których nie brakuje. W okresie letnim (sezon turystyczny) drogi bywają zatłoczone a na przejściach granicznych mogą pojawiać się kolejki. Dotyczy to szczególnie głównych przejść (macedońsko-serbskie Tabanovce-Presevo i macedońsko-greckie Bogorodica-Evzoni).Stosunek miejscowych kierowców do zasad ruchu i przepisów bywa łagodnie mówiąc niefrasobliwy, wobec czego auto należy prowadzić ze wzmożoną ostrożnością i starć się przewidywać niestandardowe zachowania innych użytkowników drogi. Prawdziwą plagą są nieprawidłowo zaparkowane samochody, utrudniające poruszanie się po drogach lub znacznie ograniczające widoczność. W miastach auta zaparkowane na chodnikach zmuszaja pieszych do korzystania z jezdni. Piesi, z kolei, poruszając się po jezdni ni nie zwracają uwagi na jadące nią samochody, pozostawiając kierowcom odpowiedzialność za unikanie sytuacji niebezpiecznych. Do powszechnych zachowań należą: przejazd na czerwonym świetle, niesygnalizowanie skrętu, wymuszanie pierwszeństwa przejazdu. Obecnie Macedonia plasuje się wśród krajów o najwyższej liczbie ofiar śmiertelnych wypadków drogowych. Wiele samochodów jest w złym stanie technicznym, nierzadko brak im tylnych lub przednich świateł, lusterek wstecznych. Bez świateł i często pod prąd jeżdżą rowerzyści i motocykliści. Należy zwracać szczególną uwagę na pieszych, przechodzących przez jezdnię w niedozwolonych miejscach lub pędzone drogą zwierzęta (dotyczy to tez autostrad). W zimie należy zachować szczególną ostrożność, ponieważ oblodzone lub zaśnieżone drogi nie są niestety rzadkością. Dlatego w sezonie zimowym (15 listopada-15 marca) do obowiązkowego wyposażenia należą opony zimowe (lub łańcuchy). Pojazdy ciężarowe obowiązkowo powinny być wyposażone w łańcuchy na koła osi napędowej oraz łopatę. Telefony alarmowe: policja 192, straż pożarna 193, pogotowie ratunkowe 194, pomoc drogowa 196. Uwaga: Przez cały rok obowiązuje jazda z włączonymi światłami mijania. Policja rygorystycznie nakłada mandaty za wykroczenia drogowe, również w stosunku do cudzoziemców. Dopuszczalna zawartość alkoholu we krwi kierowcy wynosi: 0,0 (dla kierowców zawodowych) i 0,5 (dla pozostałych kierowców).
PODRÓŻOWANIE PO KRAJU
Nie ma bezpośredniego połączenia lotniczego Warszawa-Skopje. Na terenie Macedonii znajdują się dwa lotniska międzynarodowe: w Skopje (tel. 00389 2 31 48 333) i w Ochrydzie (tel. 00389 46 33 656). Internetowa informacja o połączeniach lotniczych: www.airports.com.mk. Nie ma ograniczeń w podróżowaniu po całym terytorium (z wyjątkiem nielicznych miejsc wyłączonych szczególnymi przepisami np. obszary przygraniczne, strefy zmilitaryzowane).Jednak środki transportu publicznego mogą być w nienajlepszym stanie technicznym. Fotografowanie obiektów, które mogą być uznane za mające znaczenie dla bezpieczeństwa może być przyczyną problemów z miejscowymi władzami. Podróżując w północno-zachodniej części kraju, położonej przy granicy z Kosowem i Albanią, należy zachować szczególną ostrożność. Ze względu na nadal istniejące zagrożenie minami nie zaleca się podróżowania po nieutwardzonych, mało uczęszczanych drogach lokalnych w tych regionach. Idąc w góry, należy bezwzględnie skorzystać z usług miejscowego przewodnika. Pozostałą część kraju można uznać za bezpieczną. Najlepiej zatrzymywać się w miejscach wyznaczonych, nocować w zarejestrowanych motelach lub kwaterach prywatnych. Ceny w hotelach są przeważnie wyższe dla cudzoziemców niż obywateli miejscowych i ulegają sezonowym wahaniom. Można również znaleźć nocleg w pensjonatach i na kempingach. Sieć informacji turystycznej jest słabo rozwinięta. Przed przyjazdem do Macedonii warto odwiedzić strony internetowe z informacjami turystycznymi, jak np.: www.exploringmacedonia.com, www.economy.gov.mk, www.idividi.com.mk, www.macedonialovesyou.eu.
BEZPIECZEŃSTWO
Po konflikcie etnicznym w 2001 r. sytuacja ustabilizowała się i ulega dalszej poprawie, jednak co jakiś czas powraca atmosfera niepokojów i protestów społecznych, głównie na tle etnicznym. Dlatego należy bezwzględnie unikać rejonów w których napotkamy protesty lub demonstracje. Zagrożenie przestępczością pospolitą nie odbiega od przeciętnego poziomu. Najbardziej niebezpieczne pod tym względem są północno-zachodnie tereny kraju. Coraz częściej zdarzają się pospolite kradzieże uliczne i włamania do samochodów – głównie w sezonie letnim, w miejscowościach turystycznych, a turyści coraz częściej padają ofiarami drobnych kradzieży. Pod tym względem złą sławą cieszy się nieprzerwanie zabytkowa, muzułmańska dzielnica Skopje Carsija, tłumnie odwiedzana przez turystów. Spośród zagrożeń naturalnych, na terenie Macedonii mogą wystąpić wstrząsy sejsmiczne i powodzie.
RELIGIA, OBYCZAJE
W Macedonii dominują prawosławie i islam. Nie ma szczególnych norm obyczajowych, z wyjątkiem tych związanych z islamem, zwłaszcza na prowincji. Macedończycy są tradycyjnie gościnni, do Polski i Polaków odnoszą się z dużą życzliwością.
ŚWIĘTA
Ważniejsze święta: Prawosławne Boże Narodzenie, Prawosławna Wielkanoc, 1 maja – Święto Pracy, 24 maja – św. Cyryla i Metodego, 2 sierpnia – Ilinden (Dzień Republiki, powstanie antytureckie), 8 września – Dzień Niepodległości, 11 października – Dzień Powstania (przeciw okupantom faszystowskim), 23 października – Dzień Macedońskiej Walki Rewolucyjnej, 8 grudnia – św. Klimenta Ochrydzkiego, Ramazan Bajram (święto ruchome, pierwszy dzień Ramadanu).
PRZYDATNE INFORMACJE:
Dewizy można wymieniać w bankach i kantorach, nie ma różnicy w kursie. Niektóre sklepy i hotele przyjmują euro, mimo iż przyjmowanie płatności w obcych walutach jest nielegalne. Generalnie płatności realizuje się gotówką. Można płacić kartą (American Express, VISA, Diners, MasterCard/EuroCard) prawie we wszystkich hotelach, restauracjach, w dużych sklepach, stacjach paliw. Sieć bankomatów oraz terminali w punktach sprzedaży towarów i usług stale się powiększa. Obowiązuje dokumentowanie sprzedaży towarów i usług paragonami fiskalnymi, dlatego w przypadku znaczących zakupów należy domagać się jego wydania.
1EURO – ok. 61.35 denara.
Instytucje publiczne generalnie pracują od poniedziałku do piątku w godzinach 8.30-16.30. Sklepy przeważnie czynne są od poniedziałku do piątku od 8.00 do 20.00, w soboty od 8.00 do 15.00 (w sezonie turystycznym w regionach wypoczynkowych do 23.00). Banki najczęściej czynne są od poniedziałku do piątku w godzinach 8.00-18.00; w sobotę 8.00-12.00.
Ceny produktów o porównywalnej jakości są podobne lub wyższe niż w Polsce; ceny biletów do muzeów mogą być wyższe dla cudzoziemców.
Na terenie Macedonii czas jest taki sam jak w Polsce (czas środkowoeuropejski GMT + 1). Zmiany na czas letni lub zimowy, również odbywają się w tych samych dniach.
W mapy i przewodniki najlepiej zaopatrzyć się przed wyjazdem z Polski.
Podczas podróży zagranicznych należy przestrzegać praw i zwyczajów kraju pobytu, pamiętając przy tym, że gospodarze mają prawo wymagać stosownego zachowania od turystów odwiedzających ich kraj, w tym w odniesieniu do zakresu swobód przysługujących różnym grupom społecznym oraz światopoglądowym. Przed wyjazdem zapoznaj się z wszelkimi dostępnymi informacjami o kraju, do którego się udajesz, a które mogą być przydatne w podróży.
[Ministerstwo Spraw Zagranicznych RP; polakzagranica.msz.gov.pl]
Dostęp: 25.05.2015
